وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و هشتم: تکامل در قیامت

علاوه بر تکامل در عالم برزخ، عالم قیامت هم دار تکامل است. انتقال از عالم برزخ به عالم محشر هم حرکتی است تکاملی به سوی حق. روح با وارد شدن در این فصل جدید، چهره­ی اصلی خود را در مرتبه­ی بالاتری می­یابد، چرا که با هر انتقالی انسان به صورت اصلی خود نزدیک­تر و به کمالات از دست رفته­ی خویش در هنگام ورود به دنیا (سیر نزولی) نائل می­شود و به تدریج سعه­ی وجودی خود را در می­یابد و آماده­ی حضور و  زندگی در عالم آخرت می­شود.

در قیامت همه به سوی لقای الهی در حرکت هستند. اهل بهشت و خوبان به سوی فیض لقای مهر الهی در حرکت هستند و اهل جهنم و بدان هم به درکات لقای قهر الهی روانه­ هستند. مواقف قیامت برای زدوده شدن چهره­های دنیوی و کدورت­های حاصل از آن است. کسی که به سوی لقای مهر الهی در حرکت است، باید از همه­ی معایب و نقص­هایی که مانع نیل به چنین لقایی است برطرف گردد تا این­که قابلیت لازم جهت لقای حق برایش حاصل شده و رنگ خدایی بگیرد. انسان­های اهل نجات، به همان اندازه که در دنیا بیشتر رنگ الهی گرفته­ باشند، در آن­جا کمتر توقف دارند و به هر نسبت که از رنگ الهی دورتر باشند به همان میزان توقفشان در محشر بیشتر خواهد بود تا در نتیجه پاک و پرداخته شوند.  

تکامل در دنیا با تکامل در برزخ و آخرت متفاوت است. دنیا دار تکلیف و امتحان است و انسان­ها در آن از قوّه به سوی فعل حرکت می­کنند؛ اما با مرگ دیگر قوّه­ و استعدادی در انسان باقی نمی­ماند که نیاز به فعلیت داشته باشد. بعد از مرگ انسان فعلیت محض است، لذا حرکت تکاملی در دنیا ـ که همان حرکت از قوّه به فعل بود ـ در برزخ و آخرت به فعلیت محض و ثبوت تبدیل می­شود. عقاید و اعمالی که ما انسان­ها در دنیا داشته­ایم چارچوبه­ی شخصیتی ما را مشخّص می­کند و این چارچوبه دیگر قابل تغییر نیست. تکامل در برزخ و آخرت به معنای زدوده شدن آثار دینوی از چهره­ی انسان و تطبیق با عالم پس از آن است. مؤمن در سیر تکاملی خود به سوی لقای الهی در حرکت است، لذا با این تکامل حجاب­ها و کدورت­های حاصل از دنیا و رذایل اخلاقی­اش به تدریج زدوده می­گردد به لقای مهر خدای رحمان که سرچشمه­ی پاکی­ها است حرکت می­کند.  

امام خمینی (رَحِمَهُ­الله) می­فرماید: ترقی و تکامل در برزخ از سنخ ترق در دنیا نیست، زیرا دنیا دار حرکت جوهری و استکمال ذاتی و نفسی است، اما تکامل در دار آخرت به رفع حجاب­ها و کدورت­ها و اعراض جسمانی است که به وسیله­ی فشار قبر به وجود می­آید. 

پی نوشت:     . معاد از دید امام خمینی، صفحه­ی371 ـ به نقل از کتاب معاد از استاد طاهرزاده.

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و هفتم:  گواهان اعمال در روز قیامت

خداوند متعال به همه­ی اندیشه­ها و کردار آشکار و پنهان آگاه است: «وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَکْتُمُون‏». بنابراین، روزی خداوند این راز پنهان را اشکار می­سازد. آشکار سازی راز گاهی در دنیا است و گاهی هم در روز واپسین. روزی که همه­ی پرده­ها کنار می­رود و سریره­ی همه­ی انسان­ها بر همگان هویدا می­گردد. در این میان شاهدان دیگری هم بر اعمال وجود دارد که به ذکر برخی از آن­ها می­پردازیم:

گواهی پیامبران الهی:همه­ی پیامبران الهی گواه بر اعمال امّت خود هستند و پیامبر اسلام (صلی­اله­علیه­وآله) علاوه بر گواه بودن بر امت خود، گواه بر سایر امّت­ها هم می­باشد: «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلى‏ هؤُلاءِ شَهیداً؛ حال آن­ها چگونه است آن روزى که از هر امّتى شاهد و گواهى (بر اعمال­شان) مى‏آوریم، و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد؟». حتی می­توان گفت که پیامبر اکرم (صلی­اله­علیه­وآله) شهید شاهدان است؛ زیرا او به عنایت الهی بر همه­ی مخلوقات احاطه دارد و ناظر بر همه­ی شئون مردم و کردارشان است.

گواهی امامان معصوم (علیهم­السلام): روزی سلمان از رسول خدا (صلی­الله­علیه­وآله) درباره­ی آیه­ی «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا… » سؤال کرد و پرسید یا رسول الله! این افردی که بر مردم شاهد هستند و شما هم شاهد بر آن­ها هستید، چه کسانی هستند؟ رسول خدا فرمود: مراد از این افرد سیزده نفر هستند. بعد فرمود: من و برادرم (علی بن ابی­طالب) و یازده نفر از فرزندانم: «فَقَالَ أنَا وَ أخِی‏ وَ أحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِه‏». . در قرآن کریم آمده است: «وَ نَزَعْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ شَهیداً؛ (در آن روز) از هر امتى گواهى برمى‏گزینیم»امام باقر (علیه­السلام) در تفسیر آیه­ی شریفه فرمودند: از امت اسلام، فقط «امام» این امت برگزیده می­شود تا گواه امت اسلام باشد. 

گواهان تکوینی: در قیامت علایم و آثار تکوینی گواه بر کردار انسان است: «یُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسیماهُمْ فَیُؤْخَذُ بِالنَّواصی‏ وَ الْأقْدامِ؛ مجرمان از چهره‏هایشان شناخته مى‏شوند و آن­گاه آن­ها را از موهاى پیش سر، و پاهایشان مى‏گیرند (و به دوزخ مى‏افکنند)!».

گواه همراه: قرآن می­فرماید: «وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهیدٌ؛ هر انسانى وارد محشر مى‏گردد در حالى که همراه او حرکت دهنده و گواهى است‏». برخی مفسران می­گویند هر کسی را فرشته­ای برای حساب به محشر می­کشاند و بر نیک و بد اعمالش گواهی می­دهد. امیرالمؤمنین (علیه­السلام) می­فرماید: «سَائِقٌ‏ یَسُوقُهَا إِلَى‏ مَحْشَرِهَا وَ شَاهِدٌ یَشْهَدُ عَلَیْهَا بِعَمَلِهَا؛ راننده­ای آنان را از پشت به محشر می­راند و شاهدی بر کردار آنان شهادت می­دهد».

گواهی اندام: در قرآن آمده است: «یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُون؛‏ در آن روز زبان­ها و دست­ها و پاهایشان بر ضدّ آن­ها به اعمالى که مرتکب مى‏شدند گواهى مى‏دهد». امام باقر (علیه­السلام) در ذیل آیه­ی شریفه می­فرماید: جوارح انسان مؤمن علیه او شهادت نخواهند داد. همانا جوارح کسی علیه او شهادت می­دهند که عذاب الهی درباره­ی او حتمی باشد؛ زیرا نامه­ی اعمال مؤمن به دست راستش داده می­شود و اهل نجات است «وَ لَیْسَتْ‏ تَشْهَدُ الْجَوَارِحُ‏ عَلَى مُؤْمِنٍ إِنَّمَا تَشْهَدُ عَلَى مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ کَلِمَةُ الْعَذَابِ فَأَمَّا الْمُؤْمِنُ فَیُعْطَى کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَل».‏

در آن زمان بر دهان­ها مهر زده می­شود و دست­ها، پاها و پوست بدن­هایشان علیه آنان شهادت می­دهد. وقتی مهر از دهان­هایشان برداشته می­شود زبان با شگفتی به پوست بدن می­گوید: «وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذی أَنْطَقَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ». شما دیگر چرا علیه ما شهادت دادید؟! پوست می­گوید: خدایی که هر چیزی را گویا کرد ما را نیز به نطق درآورد.  

شهادت علیه دروغ­گویان: در قیامت وقتی اعمال گروهی بدان­ها عرضه می­شود با انکار گویند: ما هیچ یک از این­ها را انجام نداده­ایم. در این حال فرشتگانی که مأمور نوشتن اعمالشان بودند علیه آنان گواهی می­دهند. امام صادق (علیه­السلام) می­فرماید: آنان به خداوند می­گویند: این­ها فرشتگان تو هستند و به سود تو گواهی می­دهند. آن­گاه به خدا سوگند یاد می­کند که چنین کرداری انجام نداده­اند: «فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُم؛‏ آن­ها براى خدا نیز سوگند (دروغ) یاد مى‏کنند همان‏گونه که (امروز) براى شما یاد مى‏کنند». این گروه انسان­هایی هستند که حق ولایت امیرالمؤمنین (علیه­السلام) را غصب کردند. در این هنگام خداوند بر زبان­هایشان مهر سکوت می­زند و دیگر اعضایشان علیه آنان شهادت می­دهند … .

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و ششم: مدّت حسابرسی در قیامت

از آیات و روایات استفاده می­شود که مدت حسابرسی در روز قیامت، پنجاه هزار سال است: «تَعْرُجُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ فی‏ یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسینَ أَلْفَ سَنَةٍ؛ ­ی مقرّب خداوند] به  سوى او عروج مى‏کنند در آن روزى که مقدارش پنجاه هزار سال است!». فرشتگان و روح [فرشته

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان چنین می­فرماید: منظور از روزى که مقدارش پنجاه هزار سال است، به طورى که از سیاق آیات بعدى بر مى‏آید، روز قیامت است، و مراد از این مقدار این است که اگر آن روز با روزهاى دنیا و زمان جارى در آن تطبیق شود، معادل پنجاه هزار سال دنیا مى‏شود، (نه اینکه در آن­جا هم از گردش خورشید و ماه سالهایى شمسى و قمرى پدید مى‏آید) منظور از عروج ملائکه و روح به سوى خدا در آن روز، رجوع آن­ها است به سوى خداى تعالى در هنگامى که همه­ی عالم به سوى او بر مى‏گردند، چون روز قیامت روزى است که اسباب و وسائط از بین مى‏رود و روابط بین آن­ها و بین مسبّباتشان مرتفع مى‏گردد و ملائکه که وسائط موکّل بر امور عالم و حوادث هستى‏اند هنگامى که سببیّت بین اسباب و مسبّبات قطع گردد و آن را خداوند زایل گرداند و همه به سوى او برگردند.

قیامت پنجاه موقف دارد و هر موفق آن هزار سال به درازا می­انجامد: «فی‏ یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ؛ در روزى که مقدار آن هزار سال از سال­هایى است که شما مى‏شمرید». امام صادق (علیه­السلام) هم می­فرماید: به حساب خود برسید قبل از آن که به حساب­تان رسیدگی شود. همانا مواقف قیامت پنجاه موقف است و هر موقفی هزار سال به طول خواهد کشید. «ألَا فَحَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا فَإِنَّ أَمْکِنَةَ الْقِیَامَةِ خَمْسُونَ مَوْقِفاً کُلُّ مَوْقِفٍ مُقَامُ أَلْفِ سَنَةٍ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ».   

توجه: این توقف طولانی در قیامت و ناراحتی­ها و سختی­های آن برای کفّار و گنه­کاران است و مؤمنین پاک، این­گونه معطل نمی­شوند و سختی روز قیامت را نمی­بینند.

پی نوشتها:    . سوره­ی معارج، آیه­ی4.     . تفسیر المیزان، جلد20، صفحه­ی8.    . سوره­ی سجده، آیه­ی5.   . مستدرک‏الوسائل، جلد12، صفحه­ی155.

 بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و پنجم:

نامهای قیامت (2)

11ـ یومُ الخروج: روزی که مردگان سر از قبر بیرون می­آورند: «یَوْمَ یَسْمَعُونَ الصَّیْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِکَ یَوْمُ الْخُرُوج‏؛ روزى که صیحه­ی رستاخیز را به حق می­شنوند، آن روز روز خروج است». 

12ـ یومُ السّاهِرَه: آن روز، روز بیداری است. در آن روز بر اثر شدّت خوف و ترس از گزندگان و درندگان یا از شدّت حرارت و … خواب از انسان برداشته می­شود: «فَإِنَّما هِیَ زَجْرَةٌ واحِدَةٌ * فَإِذا هُمْ بِالسَّاهِرَة». قیامت با یک صیحه به وقوع می­پیوندد و ناگهان همگی به پاخیزند و بر عرصه­ی محشر هشیار و بیدار حاضر گردند. خلاصه آن­که، سرزمینی که سَهَر و بیداری در آن حاکم است و خواب در آن راه ندارد، «ساهره» گویند. در عرصه­ی قیامت طبق علل وعوامل فراوانی مجالی برای خواب نیست.

13ـ یوم الفاقره:آن روز، را روز کمر شکن گویند؛ زیرا در آن حوادث کمرشکن رخ می­دهد. حوادثی که قدرت قیام را از انسان می­ستاند: «وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ * إِلى‏ رَبِّها ناظِرَةٌ * وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ باسِرَةٌ * تَظُنُّ أَنْ یُفْعَلَ بِها فاقِرَةٌ؛ در آن روز صورت­هایى شاداب و مسرور است * و به پروردگارش مى‏نگرد! * و در آن روز صورت­هایى عبوس و در هم کشیده است * زیرا مى‏داند عذابى در پیش دارد که کمرش را در هم مى‏شکند!».

توجه:به فقیر از آن جهت فقیر می­گویند که فقدان مال کمرش را شکسته و قدرت ایستادگی در برابر رخدادهای تلخ را ندارد.  

14ـ یومُ التَّناد: آن روز، روز فریاد است. این نام­گذاری به جهت مختلفی است: یا بدان جهت است که دوزخیان بهشتیان را صدا می­زنند: «وَ نادى‏ أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أنْ أفیضُوا عَلَیْنا مِنَ الْماءِ أوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ قالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْکافِرینَ؛ و دوزخیان، بهشتیان را صدا مى‏زنند که: (محبّت کنید) و مقدارى آب، یا از آنچه خدا به شما روزى داده، به ما ببخشید! آن­ها (در پاسخ) مى‏گویند: خداوند این­ها را بر کافران حرام کرده است!». یا بدان جهت است که در آن روز مردم یکدیگر را صدا زده و به هم پناه می­برند. یا این­که در محشر آوازها بلند می­شود: «ألا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمینَ». یا این­که مؤمنان وقتی نامه­ی اعمال خویش را می­بینند گویند: «هاؤُمُ اقْرَؤُا کِتابِیَهْ؛ (اى اهل محشر!) نامه اعمال مرا بگیرید و بخوانید!».

15ـ یوم العسیر: آن روز، روزی است که کار برای گناه کاران بسیار مشکل می­افتد: «وَ کانَ یَوْماً عَلَى الْکافِرینَ عَسیرا؛ و آن روز، روز سختى براى کافران خواهد بود!».

16ـ یوم الجمع: روزی که پیشینیان و پسینیان در آن گرد آیند: «قُلْ إِنَّ الْأَوَّلینَ وَ الْآخِرینَ * لَمَجْمُوعُونَ إِلى‏ میقاتِ یَوْمٍ مَعْلُومٍ؛ بگو: «اوّلین و آخرین * همگى در موعد روز معیّنى گردآورى مى‏شوند».

17ـ یوم الحساب: هر چند که خداوند همیشه «حَسیب» است، اما این نام در قیامت به ظهور کامل می­رسد: «لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ؛ برای آنان عذاب شدیدی است، زیرا روز حساب را فراموش کردند!».

18ـ یوم الفصل: قیامت روز جدایی است. انسان­ها در دنیا همه با هم و ـ به ظاهر ـ در یک شکل و قیافه زندگی می­کنند، اما در قیامت بدان از نیکان جدا می­شوند: «إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ میقاتُهُمْ أَجْمَعین‏». یا این­که در آن روز خصومت­ها فیصله می­یابند و گناه کاران جدا می­شوند: «وَ امْتازُوا الْیَوْمَ أَیُّهَا الْمُجْرِمُونَ».

19ـ یوم التغابن: در آن روز معلوم می­شود که چه کسانی در تجارت خود دچار غَبن، زیان و خسران گشته­اند: «یَوْمَ یَجْمَعُکُمْ لِیَوْمِ الْجَمْعِ ذلِکَ یَوْمُ التَّغابُنِ؛ این در زمانى خواهد بود که همه شما را در روز اجتماع [روز رستاخیز] گردآورى مى‏کند آن روز، روز تغابن است‏».

20ـ یومُ الحسره: قیامت روزی است که انسان بر گذشته­ی خود حسرت و افسوس می­خورد و از کردار خویش پشیمان می­شود: «یا حَسْرَتى‏ عَلى‏ ما فَرَّطْتُ فی‏ جَنْبِ اللَّه‏؛ افسوس بر من از کوتاهی­هایى که در اطاعت فرمان خدا کردم».

پی نوشتها:     . سوره­ی ق، آیه­ی42.     . سوره­ی نازعات، آیات13 و 14.     . سوره­ی قیامت، آیات 22 تا 25.     . سوره­ی اعراف، آیه­ی50.     . سوره­ی هود، آیه­ی11.    . سوره­ی الحاقه، آیه­ی19.    . سوره­ی فرقان، آیه­ی26.     . سوره­ی واقعه، آیات 49 و 50.  . سوره­ی ص، آیه­ی26.  سوره­ی دخان، آیه­ی40. . سوره­ی یس، آیه­ی59.  . سوره­ی تغابن، آیه­ی9.  . سوره­ی زمر، آیه­ی56.  

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و چهارم:

نامهای قیامت (1)

قیامت دارای اسماء زیادی است که بعضی از آن­ها را نام می­بریم، اما قبل از نام بردن آن­ها توجه به سه نکته ضروری است:

(1) مراد از «یوم»در بیشتر استعمال­های قرآنی آن، جهان آخرت است و به معنای روز در مقابل شب یا در برابر ماه و سال نیست؛ همچنین به معنای مجموع روز و شب هم نیست، بلکه به معنای «ظهور» است.

(2) بنابر این که روز در آیات مربوط به قیامت به معنای «ظهور» است، باید معلوم شود که در قیامت ظهور چه چیزی مراد است. به عنوان نمونه از آیات زیادی که قیامت را به «یوم الدّین» معرّفی کرده، برمی­آید که قیامت روز ظهور دین است. البته از آن­جا که دین معانی و مصادیق فراوانی از جمله «جزا» دارد، از قیامت تعبیر به جزا هم شده است، ولی جزا تنها بخشی از دین است و در قیامت دین با همه­ی ابعادش ظهور می­کند.

(3) در آغاز آفرینش که از خدای واحد امور کثیر صادر می­شود، سخن از «یومین؛ دو روز» و «ستّه ایّام؛ هفت روز» است، اما در قیامت که همه­ی کثرت­ها به وحدت باز می­گردد و توحید برای همگان نمایان گشته و معلوم می­گردد که تنها یک واحد است که عالم را اداره می­کند، تنها سخن از «یوم» به میان می­آید.    

برخی از نام­های قیامت:    

1ـ یومُ الآزفه: روز نزدیک. قرآن کریم قیامت را روز نزدیک دانسته تا کسی نگوید به قیامت مدت زیادی مانده. «وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَناجِرِ کاظِمینَ؛ و آنان را از روز نزدیک بترسان. روزی که از شدّت وحشت قلب­ها به گلوگاه می­رسد». در سوره­ی انبیاء آمده است که مردم به فکر حساب و قایمت نیستند و از آن غافلند؛ ولی حساب به آنان نزدیک شده است، اما از قیامت روی گردانند: «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فی‏ غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ».

2ـ یومُ القیامه: راز نام­گذاری آن روز به قیامت که از مشهورترین نام­ها است و در قرآن سوره­ای به این نام اختصاص یافته، این است که مردم در این روز دفعتاً قیام خواهند کرد و در پیشگاه پروردگار خود قرار خواهند گرفت: «یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمینَ».

3ـ یومُ الآخِر: جهان دیگر را آخرت و «یوم الآخر» گویند؛ زیرا در مقابل دنیا و در برابر خاستگاه اوّل است و یا دیدی عمیق­تر می­توان گفت: آخرت تتمه­ی این دنیا است. از این رو از آن به «عُقبی الدّار» یاد شده است، مانند: «وَ سَیَعْلَمُ الْکُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّار؛ کافران به زودی خواهند دانست که سرای دیگر از آن کیست».

4ـ یومُ الحق: روز حق روزی است که در آن حق مطلق ظهور می­کند و جایی برای باطل نیست و در آن روز به هر اختلافی پایان داده می­شود: «ذلِکَ الْیَوْمُ الْحَقُّ». در آن روز نیررنگ و ریا رنگ می­بازد، بی عدالتی و ستم نابود و کژی­ها راست می­شود و هر کس به حق خود خواهد رسید.

5ـ یومُ الساعه: ساعت از نام­های قیامت می­باشد وگاهی با کلمه­ی «یوم» همراه است: «وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُون‏؛ و روزى که قیامت بر پا شود، آن روز [مردم‏] پراکنده مى‏شوند».ساعت پاره­ای از زمان است و از قیامت تعبیر به ساعت می­شود، چون حساب واقع در آن همچون ساعت دنیا زود گذر است.

6ـ یومُ الوعید: قیامت روز تحقق وعید به بیم و عذاب الهی است: «وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ ذلِکَ یَوْمُ الْوَعیدِ؛ و در صور دمیده شود، این روز [تحقّق‏] وعده­ی کیفر است».

7ـ یومٌ عظیم: عظمت آن روز در برابر رخدادهای عظیمی است که در آن واقع می­شود: «قُلْ إِنِّی أَخافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذابَ یَوْمٍ عَظیم‏؛ بگو: به راستى من اگر از پروردگارم نافرمانى کنم از عذاب روز بزرگ مى‏ترسم‏».

8ـ یومٌ کبیر: در قرآن کریم آمده است: «فَإِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ کَبیر؛ همانا من از عذاب بزرگ بر شما می­ترسم».

9ـ یومُ الدین: روز ظهور همه­ی ابعاد دین. «وَ قالُوا یا وَیْلَنا هذا یَوْمُ الدِّین؛‏ و گویند: واى بر ما، این روز جزاست». ‏در روز قیامت حقیقت دین برای همگان آشکار می­گردد و دیدن جزا و پاداش اعمال هم گوشه­ای از حقیقت دین است: «وَ إِنَّ الدِّینَ لَواقِع‏». دین به معنای جزای مطلق است و شامل جزای دنیا و آخرت خواهد شد. ائمه­ی معصومین (علیهم­السلام) وقتی ژرفای مالکیت خداوند بر دنیا و آخرت و فرمانروایی مطلق او را مدّ نظر می­گرفتند، تا سر حدّ مرگ می­رسیدند. چنان که زُهَری نقل می­کند: امام زین العابدین (علیه­السلام) وقتی «مالک یوم الدین» را قرائت می­فرمود، آن را تا حدّی تکرار می­کرد که [از شدّت خوف] در شرف مرگ قرار می­گرفت».   

10ـ یومُ القارعه: با رسیدن این روز، هستی در هم کوبیده شده، کوه­ها متلاشی می­گردد و مردم چون مورد و ملخ به هر سو پراکنده می­شوند.  

پی نوشتها:    . سوره­ی فصلت، آیه­ی6.     . سوره­ی حدید، آیه­ی4.     . تفسیر تسنیم، جلد1، صفحات 388 و 389.     . سوره­ی مؤمن (غافر)، آیه­ی18.    . سوره­ی انبیاء، آیه­ی1.     . سوره­ی مطففین، آیه­ی6.     . سوره­ی رعد، آیه­ی42.   . سوره­ی نبأ، آیه­ی39.   . سوره­ی روم، آیه­ی14.   . سوره­ی ق، آیه­ی20   . سوره­ی انعام، آیه­ی15.   . سوره­ی هود، آیه­ی3.   . سوره­ی صافات، آیه­ی20.   . سوره­ی ذاریات، آیه­ی6.   . بحارالأنوار، جلد82، صفحه­ی23.

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و سوم: حشر با محبوب

در روایات فراوانی در قالب یک قانون کلی، اشاره شده که انسان با محبوب خود محشور می­شود. امام باقر (علیه­السلام) می­فرماید: «الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَب‏». کسی که خدا و اولیای او را محبوب خود قرار می­دهد، با نور الهی محشور می­شود و کسی که به جای حبّ خدا، محبت به دنیا و معصیت را در دل قرار داد، با چهره­ی برزخی محبوبش محشور گشته و خود را از زیان­کاران می­بیند.

خداوند در توصیف اهل ایمان می­فرماید: «الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّه». پیامبر اکرم (صلی­الله­علیه­واله) هم می­فرماید: خدا را دوست داشته باشید، به خاطر آن­که غذای جسم و جان و نیز حیات شما را تأمین می­کند و برای رضای خدا به من علاقمند باشید، (زیرا من مجرای فیض او هستم) و به اهل بیت من به سبب دوستی من علاقمند باشید (زیرا رابط میان من و شما هستند): «أحِبُّوا اللَّهَ لِمَا یَغْذُوکُمْ بِهِ مِنْ نِعَمِهِ وَ أَحِبُّونِی لِحُبِّ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی لِحُبِّی».

پیامبر اکرم (صلی­الله­علیه­واله) در روایت دیگری می­فرماید: کسی که خداوند متعال دوستی و محبت اهل بیت مرا نصیب او گرداند، همانا به خیر دنیا و آخرت نایل شده و کسی شک نداشته باشد که وی از اهل بهشت است. (بعد حضرت در مورد خصلت­های آخرتی چنین فردی چنین فرمودند): … چهره­ای نورانی دارد و از پوشش بهشتی به او می­پوشانند … خداوند به او نگاه رحمت می­اندازد … و بدون حساب وارد بهشت می­گردد. مَنْ رَزَقَهُ اللَّهُ حُبَّ الْأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی فَقَدْ أَصَابَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فَلَا یَشُکَّنَّ أَحَدٌ أَنَّهُ فِی الْجَنَّة … یَبْیَضُّ وَجْهُهُ وَ یُکْسَى مِنْ حُلَلِ الْجَنَّةِ … وَ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ بِالرَّحْمَةِ وَ … یَدْخُلُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ».

 در مقابل عده­ای هستند که علی رغم سفارش­های فراوانی که در قرآن و روایات بر دوستی خدا، رسول خدا (صلی­الله­علیه­وآله) و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم­السلام) شده، راه دیگری را انتخاب کردند و شیفته­ی گناه و معصیت شدند. این افراد که نابینا محشور می­شوند با خدا به مناظره برمی­خیزند که چرا با وجودی که در دنیا بینا بودند، اکنون نابینا محشور شده­اند؟ «قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنی‏ أَعْمى‏ وَ قَدْ کُنْتُ بَصیرا؟!» خداوند هم در جوابشان می­فرماید: «کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسیتَها وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسى‏؛ آن گونه که آیات من براى تو آمد، و تو آن­ها را فراموش کردى امروز نیز تو فراموش خواهى شد!» آری کسی که در دنیا خدا و یاد او را به فراموشی بسپارد و با فروختن دین خود به دنیای فانی، سرگرم لذت­های دنیوی شود، خداوند متعال هم در آخرت فراموشش می­کند. لذا نه با وی سخن می­گوید و نه به او نگاه رحمانی می­اندازد. چنین شخصی قطعا جایگاهی جز دوزخ نداد. «وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةوَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیم؛ خداوند در روز قیامت با آنان سخن نمى‏گوید و به آنان نمى‏نگرد و پاکشان نمى‏دارد و عذابى دردناک [در پیش‏] دارند».

امام باقر (علیه­السلام) می­فرماید: اگر خواستی ببینی که در تو خیری هست یا نه به قلبت نگاه کن. اگر دیدی از اعماق وجود اهل طاعت را دوست داری و از اهل معصیت بیزاری، پس در تو خیر است، اما اگر دیدی در دل بغض اهل طاعت را می­پرورانی و شیفته­ی اهل معصیت هستی، در تو خیری نیست. انسان با کسی [محضور می­شود] که دوست دارد.     

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و دوم: نفخ صور دوم در قرآن

هنگامی که حضرت اسرافیل برای بار دوم در صور می­دمد، موجودات زنده می­شوند، انسان­ها سر از خاک بیرون می­آویند و گروه گروه در محضر عدل الهی حاضر می­شوند. آیات زیادی از قرآن کریم در رابطه با نفخه­ی دوم است که به برخی از آن­ها اشاره می­شود:   

وَ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ کُلٌّ أَتَوْهُ داخِرینَ؛ و (به خاطر آورید) روزى را که در «صور» دمیده مى‏شود، و تمام کسانى که در آسمان­ها و زمین هستند در وحشت فرو مى‏روند، جز کسانى که خدا خواسته و همگى با خضوع در پیشگاه او حاضر مى‏شوند.

وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى‏ رَبِّهِمْ یَنْسِلُونَ؛ (بار دیگر) در «صور» دمیده مى‏شود، ناگهان آن­ها از قبرها شتابان به سوى (دادگاه) پروردگارشان مى‏روند!

فَإِذا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَ لا یَتَساءَلُونَ؛ هنگامى که در «صور» دمیده شود، هیچ یک از پیوندهاى خویشاوندى میان آن­ها در آن روز نخواهد بود و از یکدیگر تقاضاى کمک نمى‏کنند (چون کارى از کسى ساخته نیست)!

یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً؛ روزى که در «صور» دمیده مى‏شود و شما فوج فوج (به محشر) مى‏آیید!

فَإِذا نُقِرَ فِی النَّاقُورِ * فَذلِکَ یَوْمَئِذٍ یَوْمٌ عَسیرٌ؛ هنگامى که در «صور» دمیده شود * آن روز، روز سختى است.

فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ * یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخیهِ * وَ أُمِّهِ وَ أَبیهِ * وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنیهِ * لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنیهِ؛ هنگامى که آن صداى مهیب بیاید * در آن روز که انسان از برادر خود مى‏گریزد * و از مادر و پدرش * ‏و زن و فرزندانش‏ * در آن روز هر کدام از آنها وضعى دارد که او را کاملًا به خود مشغول مى‏سازد!

معاد جسمانی

با توجه به آیات قرآنی مسلّم است که معاد جسمانی است. هنگام دمیده شدن در صور انسان­ها سر از قبر بیرون می­آورند و در محشر حاضر می­شوند. «قالَ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ وَ هِیَ رَمیمٌ * قُلْ یُحْییهَا الَّذی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلیمٌ؛ گفت: چه کسى این استخوان­ها را زنده مى‏کند در حالى که پوسیده است؟! * بگو: همان کسى آن را زنده مى‏کند که نخستین بار آن را آفرید و او به هر مخلوقى داناست!».

ذکر دو نکته:   

1 ـ این جسم در سیر تکامی خود متناسب با عالم قیامت می­شود. همان­گونه که روح انسان در مسیر رسیدن به محشر عوامل مختلفی را طی می­کند تا از صورت­های «وجه الأرضی» و جلوه­های دنیوی پاک شود؛ به همان صورت هم جسم انسان با ویژگی خاصی محشور می­شود که از حالات دنیوی تهی بوده و منطبق با شرایط زندگی در آن عالم باشد.   

2 ـ جسم انسان در آن عالم کاملا متأثر از ویژگی­های روحی او است. به عبارت دیگر آن عالم همانند دنیا نیست که صورت ظاهری همه به شکل انسان باشند. در آن عالم تنها اعمال و عقاید انسان است که تعیین کننده­ی شکل و قیافه­ی جسم او خواهد بود. در آن روز هر انسانی به صورت اخلاق و ملکات درونی خویش محشور می­شود. اگر کسی اهل عبادت بود و به اسرار آن دست یافت و به احکام آن عمل کرد در قیامت با زیباترین چهره محشور خواهد شد. اگر از افراد عادی بود و فقط به احکام ظاهری عمل می­کرد به شکل انسانی محشور می­شود که نور او تنها جلوی گام­های خودش را روشن می­کند و اگر کسی اهل معصیت بود، به صورت همان ملکه­ای شکل می­گیرد که آن را تحصیل کرده و با آن پرورده شده. 

پیامبر اکرم (صلی­الله­علیه­وآله) در حدیثی می­فرماید: ده صنف از امّت من پراکنده محشور خواهند شد. خداوند آن­ها را از سایر مردم جدا و انگشت نما ساخته است. (آن حضرت بعد از برشمردن آن خصوصیات، می­فرماید) اما آنان که به شکل بوزینه­اند، «سخنچینان» هستند. آنان که به شکل خوک هستند، «حرام خواران» می­باشند. آنان که سرهایشان به زیر است و بر چهره کشیده می­شوند، «ربا خواران» هستند. اما کوران همانا حکمرانان ستمگر هستند. کسانی که کر و لال هستند، «ریاکاران در عمل» هستند. آنان که زبان­ها به دندان می­جوند، «دانشمندان و داوران بدون عمل» هستند. آنان که دست و پاهایشان قطع شده، «آزار دهندگان همسایه» هستند. آنان که بر شاخه­های آتش آویزانند «سعایت­گران» هستند که سخن مردم را به سلطان ستمگر گویند. آنان که بدبو از مردارند، کسانی هستند که از شهوت­ها و لذت­ها کام دل می­گیرند، لیکن «حق خدا را که در اموالشان است نمی­دهند» و آنان که لباس آتشین در بردارند، کسانی هستند که «فخر فروش و خیال گرا» می­باشند.

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و یکم: وضعیت کائنات در هنگامه قیامت   

وضعیت کوه­ها:کوه­ها با آن همه عظمت و استواری به حرکت در می­آیند و همچون سراب می­شوند: «وَ سُیِّرَتِ الْجِبالُ فَکانَتْ سَرابا» در آستانه­ی آن روز کوه­ها به صورت تلی از شن­های متراکم در می­آیند: «وَ کانَتِ الْجِبالُ کَثیباً مَهیلاً».و سپس به صورت پشم زده شده در می­آیند: «وَ تَکُونُ الْجِبالُ کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوش‏».بعد از آن به شکل گرد و غبار در آمده در فضا پراکنده خواهد گشت: «وَ بُسَّتِ الْجِبالُ بَسًّا * فَکانَتْ هَباءً مُنْبَثًّا». تا جایی که دیگر اثری از آن­ها باقی نخواهد ماند و به شکل سراب خواهند گشت: «وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْجِبالِ فَقُلْ یَنْسِفُها رَبِّی نَسْفاً».

وضعیت دریاها: دریاها به دلیل نامعلومی برافروخته می­گردند: «وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ».و از زمین برهوتی بیش برجای نخواهد ماند: «کَلاَّ إِذا دُکَّتِ الْأَرْضُ دَکًّا دَکًّا».

وضعیت آسمان­ها: کرات آسمانی از هر سو به اضطراب و بی­نظمی می­افتد. در آن روز طومار آسمان­ها در هم پیچیده می­شود: «یَوْمَ نَطْوِی السَّماءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ».ماه بی­نور است و سفره­ی آفتاب و ماه­تاب برچیده می­شود و انسان از روی وحشت به دنبال راه فرار می­گردد: «وَ خَسَفَ الْقَمَرُ * وَ جُمِعَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ * یَقُولُ الْإِنْسانُ یَوْمَئِذٍ أَیْنَ الْمَفَرُّ * کَلاَّ لا وَزَرَ».