وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم 

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

پاسخگویی به سؤالات اعتقادی (8)  اثبات صفات خداوند

«اثبات صفات خداوند»

1ـ ازلی و ابدی بودن خدا

معدوم بودن چیزی در یک زمان، نشانه­ی این است که وجودش از خودش نیست و برای وجود یافتن، نیاز به موجود دیگری دارد که سبب یا شرط تحقّق آنست و با فقدان آن مفقود می­شود و بدیهی است که نیازمندی از صفات ممکن الوجود است، و چون واجب الوجود، وجودش از خودش است پس در هیچ زمانی معدوم نبوده و در هیچ زمانی هم معدوم نخواهد شد.

بدین ترتیب دو صفت برای واجب الوجود، ثابت می­شود: یکی ازلی بودن، یعنی در گذشته سابقه­ی عدم نداشته است. و دیگری ابدی بودن، یعنی در آینده هم هیچگاه معدوم نخواهد شد. و گاهی مجموع این دو صفت را تحت عنوان سَرمَدی بیان می­کنند. بنابراین، هر موجودی که سابقه­ی عدم یا امکان زوال، داشته باشد واجب الوجود نخواهد بود، و بطلان فرض واجب الوجود بودن هر پدیده­ی مادّی، آشکار می­گردد.

2 ـ بساطت و مرکّب نبودن از اجزا

هر مرکّبی نیازمند به اجزایش می­باشد و واجب الوجود از هرگونه نیازی مبرّی است.

 به عنوان مثال: انسان موجودی مرکب است؛ یعنی دست، پا، کلیّه، قلب، چشم و… دارد و به همه­ی اینها احتیاج دارد. انسان بدون قلب، زنده نمی­ماند. بدون چشم، نمی­تواند ببیند. بدون گوش نمی­تواند بشنود و…

پس موجود مرکّب، در وجود، استمرارِ وجود و صفاتی که دارد، نیازمند به اجزایش است. پس واجب الوجود که هیچ گونه نیازی ندارد، مرکّب نیست و بسیط است.

3 ـ جسمانی نبودن

چون ترکیب از اجزا، از خواصّ اجسام است ثابت می­شود که هیچ موجود جسمانی، واجب الوجود نخواهد بود، و به عبارت دیگر تجرّد و جسمانی نبودن خدای متعال، ثابت می­گردد. و نیز روشن می­شود که خدای متعال، قابل مشاهده با چشم و قابل ادراک با هیچ حسّ دیگری نیست، زیرا محسوس بودن، از خواص اجسام و جسمانیّت است.

4 ـ زمان و مکان نداشتن

با نفی جسمیّت، سایر خواصّ اجسام مانند مکان داشتن و زمان داشتن نیز از واجب الوجود، سلب می­شود، زیرا مکان برای چیزی تصوّر می­شود که دارای حجم و امتداد باشد. و هیچ موجود مکان دار و زمان داری واجب الوجود نخواهد بود.

و سرانجام، با نفی زمان از واجب الوجود، حرکت و تحوّل هم از او نفی می­شود، زیرا هیچ حرکت و تحوّلی بدون زمان، امکان پذیر نیست.

بنابراین کسانی که برای خدا مکانی مانند عرش، قائل شده­اند یا حرکت و پایین آمدن از آسمان را به او نسبت داده­اند یا او را قابل رؤیت با چشم پنداشته­اند یا وی را قابل تحوّل و تکامل شمرده­اند خدا را به درستی نشناخته­اند.

به طور کلّی هرگونه مفهومی که دلالت بر نوعی نقص و محدودیّت و نیاز، داشته باشد از خدای سبحان، نفی می­شود و معنای صفات سلبیّه همین است.

5 ـ تکامل در خداوند معنا ندارد، چرا که: 

 اوّلا: تکامل در بستر زمان معنا می­شود و خداوند خارج از زمان و بلکه خود خالق زمان است.

 ثانیا: موجودی تکامل دارد که، نقص داشته باشد، یعنی برخی از کمالات را نداشته باشد و بعد آنرا بدست آورد. ولی خدای متعال از هرگونه نقصی منزّه است، یعنی همه­ی کمالات را دارد، و هر موجود دیگری که بهره­ای از کمال برده، در حقیقت آنرا از خدا گرفته است.

6 ـ خداوند یگانه است و همتایی ندارد

دلیل اوّل: اگر جهان دارای دو یا چند خدا باشد از چند حال خارج نیست:

یا هر یک از پدیده­های جهان، مخلوق همه­ی آن خدایان هستند .

یا هر دسته از موجودات ، مخلوق یکی از آن خدایان است .

یا همگی آفریده­ی یک خدا هستند و خدایان دیگر چیزی خلق نمی­کنند، بلکه فقط مدبّر و کارگردان جهان، هستند.

امّا فرض اینکه هر پدیده­ای دارای چند آفریننده باشد محال است زیرا معنای آن این است که هر کدام از آن خدایان وجودی را به آن پدیده بدهند و در نتیجه چند وجود پیدا می­کند در صورتی که هر موجودی فقط یک وجود دارد و گرنه اگر مثلاً سه تا وجود داشت، دیگر یکی نبود بلکه سه چیز بود و حال آنکه فرض ما این است که آن پدیده یک چیز است.

امّا فرض اینکه هر یک از آنها آفریننده­ی یک مخلوق باشند، لازمه­اش اینست که هر مخلوقی قائم به آفریننده­ی خودش باشد و نیاز به موجود دیگری نداشته باشد. مگر موجوداتی که خالق خودش، آفریده است.

به دیگر سخن: لازمه­ی آن، وجود نظامهای متعدّد و جدای از یکدیگر است، در صورتیکه جهان، نظام واحدی دارد و پدیده­های آن با یکدیگر ارتباط دارند.

امّا فرض سوم هم صحیح نیست؛ زیرا همانگونه که انسان به صورتهای ذهنیه­ی خود احاطه دارد و هیچ کس دیگری نمی­تواند در آن دخل و تصرّف کند؛ خداوند هم مدبّر مخلوقاتش می­باشد و هیچ موجود دیگری نمی­تواند مستقلاّ و بدون اذن خدا در مخلوقات خدا تصرّف کند. پس در نتیجه خداوند یگانه است و همتایی ندارد.

دلیل دوم: اگر در عالم دو تا خدا (واجب الوجود) داشته باشیم خدای دوم هم باید برای خود مخلوقاتی داشته باشد که همین باعث نقص برای هر دو خدا است زیرا خدای اوّل محدوده و قلمروی دارد و خدای دوم هم برای خود محدوده و قلمروی. با چنین فرضی هر دو خدا دارای نقص هستند، چرا که خدای اوّل از محدوده­ی خدای دوم محروم است، و خدای دوم هم در قلمرو خدای اوّل راهی ندارد. حال چون «واجب الوجود» باید منزّه از هرگونه نقصی باشد پس ناگزیر باید یک «واجب الوجود» داشته باشیم. و با این برهان هم یگانگی خداوند ثابت می­شود.