وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

(خلاصه ی تفسیر المیزان) 

  *نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ نَبَأَهُمْ بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَ زِدْناهُمْ هُدىً (13)

إِنَّهُمْ فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ: اصحاب کهف جوانانی بودند که به پروردگار خود ایمانی آوردند که مورد رضایت او بود.

وَ زِدْناهُمْ هُدىً: این هدایت، هدایت بعد از اصل ایمان است، و باعث می­شود که انسان به سوی هر چیزی که منتهی به خشنودی خداوند است هدایت شود.

  *وَ رَبَطْنا عَلى‏ قُلُوبِهِمْ إِذْ قامُوا فَقالُوا رَبُّنا رَبُّ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ لَنْ نَدْعُوَا مِنْ دُونِهِ إِلهاً لَقَدْ قُلْنا إِذاً شَطَطاً (14) هؤُلاءِ قَوْمُنَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لَوْ لا یَأْتُونَ عَلَیْهِمْ بِسُلْطانٍ بَیِّنٍ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ کَذِباً (15)

ربط: به معنای محکم بستن است. و «ربط بر دلها» کنایه از سلب اضطراب از آنهاست.

شطط: به معنای خروج از حد و تجاوز از حق است.

سلطان: به معنای حجت و برهان است.

اصحاب کهف، ابتدا توحید را اثبات نموده و ربوبیت تمام عالم را منحصر به رب واحدی کرده­اند که شریک ندارد. به خلاف وثنیین که برای هر نوع از مخلوقات، اله و ربی قائل هستند.

آنگاه برای تأکید توحید اضافه کرده­اند: «لن ندعو من دونه الها» فایده­ی آن نفی آلهه­ای است که وثنیین اثبات می­کردند، و آن آلهه را فوق رب النوعها می­دانستند مانند عقول کلیه­ای که صائبین عبادت می­کردند. اصحاب کهف برای نفی الوهیت آنها مجدداً کلام خود را با جمله­ی «لقد قلنا إذاً شططاً» تأکید کردند.  

هؤُلاءِ قَوْمُنَا... : این دلیلی که بت پرستان آورده­اند که «خداوند بزرگتر از آن است که خلق او را ادراک کنند و یا عبادت خلق به سوی او بالا رود ولاجرم راهی جز این نیست که برخی از موجودات محترم عبادت شوند تا آن موجودات عبادت وی را به خدا برسانند و او را به خدا نزدیک کنند». دلیلی است به ضرر خود ایشان زیرا اولاً همه­ی افراد بشر به خداوند احاطه ندارند.

ثانیا ما هم که یکتا پرست هستیم تنها او را به اسماء و صفاتش می­شناسیم و هر کس به مقدار معرفتش باید او را بپرستد.

ثالثاً: تمامی صفاتی که معبود را مستحق عبادت می­کند، ـ از قبیل خلقت، رزق، مالکیت، تدیبیر عالم ـ همه در خداست و غیر خدا چیزی از این صفات ندارد تا مستحق عبادت باشد. 

لَوْ لا یَأْتُونَ عَلَیْهِمْ بِسُلْطانٍ بَیِّنٍ : اصحاب کهف این جمله را با جمله­ی «فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ کَذِباً»همراه کردند تا حجتی را در رد کلام آنها اقامه کنند.

معنا: بر مشرکین است که برهانی قاطع اقامه کنند وگرنه سخنشان، سخنی بدون دلیل بوده دروغ و افترائی خواهد بود که به خدا بسته­اند، و افتراء ظلم است، و ظلم به خداوند هم بزرگترین ظلمهاست.

در این کلام با همه­ی اختصارش قیودی است که از تفصیل نهضت آنان خبر می­دهد:

از قید «و ربطنا علی قلوبهم» فهمیده می­شود که گفتار بعدیشان را که گفتند «ربنا رب السموات و الأرض...» به طور علنی می­گفتند آن هم در موقعیتی که دل شری در آن آب می­شد و از وحشت دلها به لرزه می­افتاد.

از قید «إذ قاموا فقالوا» استفاده می­شود که ابتدای مخالفت آنها در مجلسی بوده که دستور به عبادت و پرستش بتها از آنجا صادر می­شده و اعضای آن محفل، مردم را مجبور به بت پرستی می­کردند و آنان در حالی مخالفت کردند که از هر سو مردم شهر به آنها حمله کردند. و در روایت است که شش نفر از آنها جزو خواص و مشاورین سلطان بودند. البته این گفتار، با روایاتی که گفته است آنها تقیه می­کردند منافاتی ندارد؛ چرا که ممکن است در ابتدا تقیه می­کرده­اند و در آن مجلس تقیه را شکسته باشند.

البته احتمال دارد منظور از قیام، قیام برای یاری حق بوده باش، و گفتار آنها در اثبات توحید هم تنها عقیده­ی قلبی و زمزمه­ی آنها بوده باشد که جمله­ی «و اذ اعتزلتموهم» گفتار ایشان در هنگام خروج از شهر باشد. لیکن وجه اولی بهتر است. 

  *وَ إِذِ اعْتَزَلْتُمُوهُمْ وَ ما یَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ فَأْوُوا إِلَى الْکَهْفِ یَنْشُرْ لَکُمْ رَبُّکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ یُهَیِّئْ لَکُمْ مِنْ أَمْرِکُمْ مِرفَقاً (16)

اعتزال: به معنای دوری جستن از چیزی است.

نشر: به معنای گستردن است.

مرفق: به معنای رفتار به نرمی و معامله به لطف است.

برخی از آنان پیشنهاد کرده که داخل غار شوند وخود را از دشمنان دین پنهان کنند. این پیشنهاد، خود الهامی بوده که خداوند به دلشان انداخته است که اگر چنین کنند خداوند به لطف و رحمت خود با آنان معامله می­کند و راهی به نجات برایشان می­گشاید. ما این معنا را از جمله­ی «ینشر لکم...» استفاده کردیم که نشر رحمت به طور جزم گفته شده است. و نگفتند «امید است که...» یا «شاید خداوند ...»، و این دو مژده (نشر رحمت و تهیه­ی مرفق) همان دو خواهشی بود که بعد از دخول در کهف داشتند «ربنا آتنا من لدنک رحم? و هییء لنامن امرنا رَشَدا».

استثناء در جمله­ی «و ما یعبدون إلا الله» منقطع است؛ زیرا مثنی­ها، خدا را با سایر خدایان خود نمی­پرستیدند تا استثناء متصل باشد. چرا که هیچ وقت سابقه نداشته است که وثنی­ها خدای را با بتهای خود پرستیده باشند و اصولا فلسفه­ی وثنیت اینگونه نیست.  

«««مطلب قبلی     مطلب اوّل     مطلب بعدی»»»