وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

 بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه فرمایید.

خطبه­ی 222 از نهج البلاغه­ی امیرالمؤمنین (علیه­السلام) / قسمت سوم

وَ مَا بَرِحَ لِلَّهِ عَزَّتْ آلَاؤُهُ (همواره برای خداوند که نعمت­هایش عزیز و ارجمند است) فِی الْبُرْهَةِ بَعْدَ الْبُرْهَةِ (در زمان­ها و روزگارهای دور اندر پس روزگاران دورتر) وَ فِی أَزْمَانِ الْفَتَرَاتِ (و در فاصله­ی زمانی میان دو رسول) عِبَادٌ نَاجَاهُمْ فِی فِکْرِهِمْ (بندگانی است که در اندیشه­های ایشان با آنان نجوا می­کند) وَ کَلَّمَهُمْ فِی ذَاتِ عُقُولِهِمْ (و با عقل­هایشان با آن­ها تکلم می­کند) فَاسْتَصْبَحُوا بِنُورِ یَقَظَةٍ فِی الْأَبْصَارِ وَ الْأَسْمَاعِ وَ الْأَفْئِدَةِ (پس بیدار شدند با نور بیداری در چشم­ها، گوش­ها و دل­ها) یُذَکِّرُونَ بِأَیَّامِ اللَّهِ (ایّام الله را به دیگران تذکر می­دهند) وَ یُخَوِّفُونَ مَقَامَهُ (و آنان را از مقام الهی می­ترسانند)

شرح و توضیح:

عِبَادٌ نَاجَاهُمْ فِی فِکْرِهِمْ:مقام عبد مقامی بس بلند است. تا جایی که از مقام رسالت هم فراتر است. روی همین اساس در مورد رسول اکرم (صلی­الله­علیه­وآله) ابتدا شهادت به عبودیت ایشان می­دهیم، آن­گاه شهادت به رسالتش: «أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُه».  

منظور از نجوا کردن خداوند در فکر آن­ها این است که معرفتش را به آن­ها الهام کره و کیفیش سلوک به سوی خود را به آن­ها یاد می­دهد. همچنین در این نجوا به آن­ها می­آموزد که دیگران را چگونه به این راه رهنمون شوند.  

یُذَکِّرُونَ بِأَیَّامِ اللَّهِ: خداوند متعال در سوره­ی ابراهیم می­فرماید: «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسىَ‏ بَِایَتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلىَ النُّورِ وَ ذَکِّرْهُم بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فىِ ذَالِکَ لاََیَاتٍ لِّکلُ‏ِّ صَبَّارٍ شَکُو». ما موسى را با آیات خود فرستادیم (و دستور دادیم:) قومت را از ظلمات به نور بیرون آر! و «ایّام اللَّه» را به آنان یاد آور! در این، نشانه‏هایى است براى هر صبر کننده شکرگزار!

اما مراد از ایام الله در این آیه­ی شریفه چیست؟ هر چند که همه­ی ایام از آن خداست، اما شکى نیست که مراد از «ایام» در این آیه­ی شریفه، ایام مخصوصى است. ایامی که در آن ایام، امر خداوند، آیات وحدانیت، سلطنت و عزّت او به صورت ویژه جلوه­گر شده است. ایامی همچون:

روز مرگ، که در آن سلطنت آخرتی خداوند هویدا می­شود و اسباب دنیوی از تأثیر می­افتند. روز قیامت که هیچ کس برای دیگری مالک چیزی نیست و برای کسی کاری نمی­تواند بکند و همه­ی امور تنها بدست خداست. همچنین ایامی که در آن آیات قهر و غلبه­ی الهی ظاهر شده و قوم نوح، عاد و ثمود به هلاکت افتادند. نیز ایامی که آیات رحمت و نعمت­های الهی به صورت خاص جلوه­گر شده است. مانند روزی که حضرت نوح و یارانش از کشتی بیرون آمده و مشمول سلام و برکات الهی شدند. و روزی که حضرت ابراهیم خلیل از آتش نمرود نجات پیدا کرد.

در روایتی از پیامبر اکرم (صلی­الله­علیه­وآله) ذکر شده که منظور از ایام الله، ایام نعمت و عذاب الهی است: أیَّامُ اللَّهِ نَعْمَاؤُهُ وَ بَلَاؤُهُ‏.منظور از ایام الله نعمت­ها و بلاهای خداوند است.

در دو نمونه روایت دیگر هم از باب ذکر اکمل مصادیق به ایام الله پرداخته شده است: 

أیَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَةٌ یَوْمُ یَقُومُ الْقَائِمُ وَ یَوْمُ الْکَرَّةِ وَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ.ایام الله سه روز است، روزی که امام زمان قیام کند، روز رجعت و روز قیامت.

أیَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَةٌ یَوْمُ الْقَائِمِ وَ یَوْمُ الْمَوْتِ وَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ. ایام الله سه روز است. روزی که امام زمان قیام کند، روز مرگ و روز قیامت.    

چرا اهل ذکر، ایام الله را به دیگران متذکر می­شوند؟ در زندگی دنیایی، انسان در معرض غفلت از یاد خدا و توجه به مادیات قرار می­دهد. لذا ممکن است از عذاب الهی خود را ایمن ببینند و بی­پروا به گناه و معصیت بپردازند. همچنین ممکن است لطف­های ویژه­ی خدا در حق مؤمنین را فراموش کرده و از رحمتش ناامید گردند. روی همین اساس است که حضرت موسی مأمور بود که ایام الله را به قوم تذکر دهد و در این­جا هم اهل ذکر ایام الله را به مردم یاد آور می­شوند.

وَ یُخَوِّفُونَ مَقَامَهُ: منظور از مقام خداوند، صفت ربوبیت اوست. در قرآن کریم آمده است: «وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‏ * فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَأْوى»‏. و آن کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوى بازدارد * قطعاً بهشت جایگاه اوست!

کلمه­ی «مقام» اسم مکان و به معنای جایی است که در آن جسمی بایستد. همچنان که اسم زمان و مصدر میمی هم دال بر همین معناست. البته گاهی اوقات به نوعی عنایت، صفات و احوال چیزی به محل قرار گرفتن آن اطلاق شده و به آن صفات و احوال، مقام و منزلت می­گویند. همانند قول حضرت نوح به قوم خود که فرمود: «یَاقَوْمِ إِن کاَنَ کَبرَُ عَلَیْکمُ مَّقَامِى وَ تَذْکِیرِى بَِایَاتِ اللَّهِ فَعَلىَ اللَّهِ تَوَکَّلْت‏». «اى قوم من! اگر مقام من و تذکّراتم نسبت به آیات الهى، بر شما سنگین است، من بر خدا توکّل کرده‏ام».‏

در رابطه با مقام خداوند هم موضوع از همین قرار است. یعنی صفت ربوبیت و سایر صفات کریمه­ی او همچون علم، قدرت، قهر، غلبه، رحمت و غضبش که همگی از لوازم ربوبیت اوست، به عنوان مقام الهی به شمار می­آیند. پس مقام الهی که بندگان خوب خداوند از آن می­ترسند، همان مرحله­ی ربوبیت او است که مبدأ رحمت و مغفرت او نسبت به مؤمنین و نیز مبدأ عذاب و عقاب شدید برای طاغین است.

قسمت بعدی: http://andiseh57.parsiblog.com/Posts/275     .... قسمت قبلی: http://andiseh57.parsiblog.com/Posts/272