وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

 بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه فرمایید.

خطبه­ی 223 از نهج البلاغه­ی امیرالمؤمین (علیه­السلام) / قسمت دوم

حضرت امیر (علیه­السلام) بعد از ذکر آیه­ی شریفه، چنین می­فرمایند:

أدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً (برهان این شخص مغرور که مورد سؤال قرار گرفته، باطل­ترین برهان­ها) وَ أقْطَعُ مُغْتَرٍّ مَعْذِرَةً (عذر و بهانه­اش بریده­ترین و بی­پایه­ترین عذرهاست) لَقَدْ أبْرَحَ جَهَالَةً بِنَفْسِهِ (از روی جهالت خویشتن را به مشقت و سختی انداخت) یَا أیُّهَا الْإِنْسَانُ مَا جَرَّأَکَ عَلَى ذَنْبِکَ (ای انسان! چه چیزی تو بر گناه و معصیت جرأت و جسارت بخشید؟) وَ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ (و چه چیر تو را نسبت به پروردگارات مغرور کرد؟) وَ مَا أنَّسَکَ بِهَلَکَةِ نَفْسِکَ (و چه چیزی تو را مأنوس کرد در به هلاکت انداختن خود) أمَا مِنْ دَائِکَ بُلُولٌ (آیا برای درد جهالتت سلامتی و عافیتی نیست؟) أمْ لَیْسَ مِنْ نَوْمَتِکَ یَقَظَةٌ (یا برای خواب غفلتت بیداری نیست؟)

شرح و توضیح:

أدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً: دَحَضَت حُجَّتُه: ای بَطَلَت. با توجه به این مطلب، «أدحَضَ» به معنای «باطل­ترین» است. به قرینه­ی آیه­ی شریفه، در این جمله کلماتی حذف شده.درآیه­ی شریفه آمده بود که ای انسان! چه چیز تو را نسبت به پروردگارت مغرور کرد؟! آن­گاه حضرت می­فرمایند: (برهان این شخص مغرور) که مورد سؤال قرار گرفته، باطل­ترین برهان­هاست. اما چرا باطل­ترین برهان­هاست؟ چون:

اگر بگویند کرم تو مرا فریب دارد! در این صورت پاسخ آن در قسمت اوّل بحث ارائه شد.

اگر بگویند شیطان ما را فریب داد؟! در این صورت وعده­ی خداوند با بنی آدم به آن­ها متذکر می­شود که به آن­ها هشدار داد که شیطان دشمنی آشکار بوده و نباید فریفته­ی او شوند: «أ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ».

اگر بگویند جهالتمان ما را فریب داد! در جواب گفته می­شود که این همه پیامبر و کتاب­های آسمانی برای چه آمدند. آیا جز این بود که جهالت شما را از بین ببرند؟! پس با وجود پیامبران الهی، کتاب­های آسمانی و احکام شرعی، سخن از جهالت به میان آوردن، عذری بی­پایه و بی­مبنا است.

وَ أقْطَعُ مُغْتَرٍّ مَعْذِرَةً: یعنی اگر بخواهد به خاطر نافرمانی از خدای کریم و غرورش در برابر او عذری بیاورد، عذرش بریده­ترین و نادرست­ترین عذرهاست. همان­گونه که خداوند فرموده است: «فَیَوْمَئِذٍ لا یَنْفَعُ الَّذِینَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَ لا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ؛ آن روز عذرخواهى ظالمان سودى به حالشان ندارد، و توبه آنان پذیرفته نمى‏شود.»

لَقَدْ أبْرَحَ جَهَالَةً بِنَفْسِهِ: أبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه­السلام) قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الْعَقْلُ قَالَ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجِنَان.امام صادق (علیه­السلام) می­فرماید: عقل آن است که به واسطه­ی آن خدای رحمان عبادت شده و به واسطه­ی آن بهشت کسب شود. جهل مقابل عقل است و منظور از جهل این است که انسان بندگی خدا را کنار گذاشته و خود را جهنمی کند. لذا کسی که جایگاه با کرامت آخرت را رها کرده و دل به جایگا­ه­های فانی و لذت­های زود گذر دنیایی می­سپرد، اهل جهالت است.

توجه بفرمایید که این افراد جاهل ممکن است در هر کسوتی قرار گرفته باشند. کسی که حتی مدرک دکترا دارد، اما دین خود را به دنیا می­فروشد و به جای آن­که با اعمال صالح در بهشت خداوند وارد شود، با گناه و معصیت خود را جهنمی کند، فردی جاهل و نادان به شمار می­آید.   

   یَا أیُّهَا الْإِنْسَانُ مَا جَرَّأکَ عَلَى ذَنْبِکَ: منظور از این انسان همه­ی انسان­ها نیستند، بلکه منظور فرادی هستند که مغرور شده و به گناه و معصیت آلوده کشته­اند.

سه استفهامی که در «مَا جَرَّأکَ»، «مَا غَرَّکَ» و « مَا أنَّسَکَ» آمدهاستفهام­هایی توبیخی هستند و همان­گونه که گفته شد هیچ جوابی برای آن­ها وجود ندارد جز اقرار به اشتباه، سر فرود آرودن در برابر حقیقت و اظهار بندگی در درگاه خدای متعال است.  

قسمت قبلی: http://andiseh  57  .parsiblog.com/Posts/  285

پی نوشتها:    . سوره­ی مبارکه­ی یس، آیه­ی60.     . سوره­ی مبارکه­ی روم، آیه­ی 57.     . الکافی، جلد1، صفحه­ی11.