وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سلسله درس­هایی از معاد

درس سی­ و چهارم:

نامهای قیامت (1)

قیامت دارای اسماء زیادی است که بعضی از آن­ها را نام می­بریم، اما قبل از نام بردن آن­ها توجه به سه نکته ضروری است:

(1) مراد از «یوم»در بیشتر استعمال­های قرآنی آن، جهان آخرت است و به معنای روز در مقابل شب یا در برابر ماه و سال نیست؛ همچنین به معنای مجموع روز و شب هم نیست، بلکه به معنای «ظهور» است.

(2) بنابر این که روز در آیات مربوط به قیامت به معنای «ظهور» است، باید معلوم شود که در قیامت ظهور چه چیزی مراد است. به عنوان نمونه از آیات زیادی که قیامت را به «یوم الدّین» معرّفی کرده، برمی­آید که قیامت روز ظهور دین است. البته از آن­جا که دین معانی و مصادیق فراوانی از جمله «جزا» دارد، از قیامت تعبیر به جزا هم شده است، ولی جزا تنها بخشی از دین است و در قیامت دین با همه­ی ابعادش ظهور می­کند.

(3) در آغاز آفرینش که از خدای واحد امور کثیر صادر می­شود، سخن از «یومین؛ دو روز» و «ستّه ایّام؛ هفت روز» است، اما در قیامت که همه­ی کثرت­ها به وحدت باز می­گردد و توحید برای همگان نمایان گشته و معلوم می­گردد که تنها یک واحد است که عالم را اداره می­کند، تنها سخن از «یوم» به میان می­آید.    

برخی از نام­های قیامت:    

1ـ یومُ الآزفه: روز نزدیک. قرآن کریم قیامت را روز نزدیک دانسته تا کسی نگوید به قیامت مدت زیادی مانده. «وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَناجِرِ کاظِمینَ؛ و آنان را از روز نزدیک بترسان. روزی که از شدّت وحشت قلب­ها به گلوگاه می­رسد». در سوره­ی انبیاء آمده است که مردم به فکر حساب و قایمت نیستند و از آن غافلند؛ ولی حساب به آنان نزدیک شده است، اما از قیامت روی گردانند: «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فی‏ غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ».

2ـ یومُ القیامه: راز نام­گذاری آن روز به قیامت که از مشهورترین نام­ها است و در قرآن سوره­ای به این نام اختصاص یافته، این است که مردم در این روز دفعتاً قیام خواهند کرد و در پیشگاه پروردگار خود قرار خواهند گرفت: «یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمینَ».

3ـ یومُ الآخِر: جهان دیگر را آخرت و «یوم الآخر» گویند؛ زیرا در مقابل دنیا و در برابر خاستگاه اوّل است و یا دیدی عمیق­تر می­توان گفت: آخرت تتمه­ی این دنیا است. از این رو از آن به «عُقبی الدّار» یاد شده است، مانند: «وَ سَیَعْلَمُ الْکُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّار؛ کافران به زودی خواهند دانست که سرای دیگر از آن کیست».

4ـ یومُ الحق: روز حق روزی است که در آن حق مطلق ظهور می­کند و جایی برای باطل نیست و در آن روز به هر اختلافی پایان داده می­شود: «ذلِکَ الْیَوْمُ الْحَقُّ». در آن روز نیررنگ و ریا رنگ می­بازد، بی عدالتی و ستم نابود و کژی­ها راست می­شود و هر کس به حق خود خواهد رسید.

5ـ یومُ الساعه: ساعت از نام­های قیامت می­باشد وگاهی با کلمه­ی «یوم» همراه است: «وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُون‏؛ و روزى که قیامت بر پا شود، آن روز [مردم‏] پراکنده مى‏شوند».ساعت پاره­ای از زمان است و از قیامت تعبیر به ساعت می­شود، چون حساب واقع در آن همچون ساعت دنیا زود گذر است.

6ـ یومُ الوعید: قیامت روز تحقق وعید به بیم و عذاب الهی است: «وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ ذلِکَ یَوْمُ الْوَعیدِ؛ و در صور دمیده شود، این روز [تحقّق‏] وعده­ی کیفر است».

7ـ یومٌ عظیم: عظمت آن روز در برابر رخدادهای عظیمی است که در آن واقع می­شود: «قُلْ إِنِّی أَخافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذابَ یَوْمٍ عَظیم‏؛ بگو: به راستى من اگر از پروردگارم نافرمانى کنم از عذاب روز بزرگ مى‏ترسم‏».

8ـ یومٌ کبیر: در قرآن کریم آمده است: «فَإِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ کَبیر؛ همانا من از عذاب بزرگ بر شما می­ترسم».

9ـ یومُ الدین: روز ظهور همه­ی ابعاد دین. «وَ قالُوا یا وَیْلَنا هذا یَوْمُ الدِّین؛‏ و گویند: واى بر ما، این روز جزاست». ‏در روز قیامت حقیقت دین برای همگان آشکار می­گردد و دیدن جزا و پاداش اعمال هم گوشه­ای از حقیقت دین است: «وَ إِنَّ الدِّینَ لَواقِع‏». دین به معنای جزای مطلق است و شامل جزای دنیا و آخرت خواهد شد. ائمه­ی معصومین (علیهم­السلام) وقتی ژرفای مالکیت خداوند بر دنیا و آخرت و فرمانروایی مطلق او را مدّ نظر می­گرفتند، تا سر حدّ مرگ می­رسیدند. چنان که زُهَری نقل می­کند: امام زین العابدین (علیه­السلام) وقتی «مالک یوم الدین» را قرائت می­فرمود، آن را تا حدّی تکرار می­کرد که [از شدّت خوف] در شرف مرگ قرار می­گرفت».   

10ـ یومُ القارعه: با رسیدن این روز، هستی در هم کوبیده شده، کوه­ها متلاشی می­گردد و مردم چون مورد و ملخ به هر سو پراکنده می­شوند.  

پی نوشتها:    . سوره­ی فصلت، آیه­ی6.     . سوره­ی حدید، آیه­ی4.     . تفسیر تسنیم، جلد1، صفحات 388 و 389.     . سوره­ی مؤمن (غافر)، آیه­ی18.    . سوره­ی انبیاء، آیه­ی1.     . سوره­ی مطففین، آیه­ی6.     . سوره­ی رعد، آیه­ی42.   . سوره­ی نبأ، آیه­ی39.   . سوره­ی روم، آیه­ی14.   . سوره­ی ق، آیه­ی20   . سوره­ی انعام، آیه­ی15.   . سوره­ی هود، آیه­ی3.   . سوره­ی صافات، آیه­ی20.   . سوره­ی ذاریات، آیه­ی6.   . بحارالأنوار، جلد82، صفحه­ی23.