وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم االله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

سخنرانی کوتاه (4): سکوت حکیمانه

امیرالمؤمنین (علیه­السلام) در باب فضیلت سکوت و خاموشی می­فرماید: «سکوت نشانه­ی هوشمندی و میوه­ی خرد است؛ الصَّمتُ آیَه النَّبلِ وَثَمَرَهُ العَقلِ.» سکوت زمانی ممدوح است که انسان در عین داشتن قدرت بر سخن گفتن، به خاطر مصلحت مهمتری که در میان می­بیند لب به سخن باز نمی­کند و چیزی نمی­گوید. این مصلحت می­تواند، خوف از «گناه و معصیت»، «قساوت قلب»، «ریاکاری و خودنمایی»، «قضاوت نابه­جا و ناآگاهانه»، «بی­احترامی به دیگری»، و … باشد.  

در روایات آمده است که سکوت موجب: «رانده شدن شیطان»، «جلب محبت دیگران»، «هیبت و شکوه»، «سالم ماندن از فتنه­ها و گرفتاری­ها»، «ازدیاد اندیشه»، «نورانی شدن دل» و … است.  

چند نکته:  

1)      سکوت به عنوان اصل اولی در رفتار انسان مطرح است. البته گاهی اوقات سکوت نه تنها ممدوح نیست، بلکه گناه و معصیت بزرگی هم به شمار می­آید. همانند جایی که نیاز است از دین خدا، سخن حق و یا مظلومی دفاع کنیم، اما در عین حال بدون جهت سکوت اختیار نماییم!  

2)      توصیه به سکوت هرگز به معنای ادا نکردن حق همنشین و دوری گزیدن از معاشرت صحیح با ارحام و دیگر خویشاوندان نیست. برخی از افراد به گونه­ای مفرطانه رفتار می­کنند که به بهانه­ی توصیه­ی اسلام به سکوت، حق مهمان یا میزبان خود را ادا نمی­کنند و با صحبت­های صمیمانه با دیگران رابطه­ی عاطفی برقرار نمی­کنند. در مسائل اخلاقی مهم این است که انسان لجام گسیخته شروع به صحبت نکند و هنگام صحبت هم از ذکر خداوند غافل نشود. با رعایت این دو اصل، صحبت با همنشین نه تنها اشکالی ندارد، بلکه امری پسنده و مورد رضای الهی هم می­باشد.

3)      برخی از افراد که از هنر معاشرت صحیح با دیگران کم­بهره هستند و نمی­توانند با سعه­ی صدر و رویی گشاده با مردم رفتار کنند؛ انزوا و کم­تحملی خود را به حساب دین خدا می­گذارند و دستور به سکوت را بهانه­ی رفتار ناصحیح خود قرار می­دهند. این­گونه از افراد، نه تنها خود را از حضور در اجتماع دور نگه می­دارند، بلکه موجب می­شوند تا دیگران هم یا به دید فردی خشکه مذهب به آن­ها بنگرند و یا این­که آن­ها را نماد دین دیده و از دین خدا روی گردان شوند! 

4)      دستور به سکوت، هرگز بدان معنا نیست که هنر سخن گفتن را در خود تقویت نکنیم و از تکنیک­های استخدام الفاظ بی­بهره بمانیم. درست است که مؤمن کم حرف است، اما هنگام سخن، امیر کلام بوده و با دقت و ظرافت بهترین و زیباترین سخنان را بر زبان جاری می­سازد.  

پی نوشتها:     . غرر الحکم، حدیث4222.