وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید

اصول زندگی زناشویی (8) اصل اجتناب از مقایسه­گری

یکی از مهمترین مشکلاتی که بر سر راه برخی از خانواده­ها و مخصوصا زوج­های جوان قرار می­گیرد، قرار گرفتن در دام «مقایسه­گری منفی» است. کسی که به جای تمرکز در داشته­های خود، چشم به زندگی دیگران می­دوزد، و به حال کمبودهای مادی خود افسوس می­خورد، همواره خویشتن را در تنگنای خطورات شیطانی قرار می­دهد و روی خوشی در زندگی خود نمی­بیند. کسی که بنای زندگی خود را بر اساس اصل مقایسه­گری قرار دهد، همیشه در ناراحتی و عدم رضایت به سر می­برد. انسان مقایسه­گر هر مقدار هم از نعمت­های دنیوی برخوردار باشد، باز هم چشمش به نعمت­هایی است که در دست دیگران است و از آن بی­نصیب است، روی همین حساب است که مقایسه­گری چیزی جز ناسپاسی در برابر نعمت­های الهی، ناشکیبایی در برابر نداشته­ها برای انسان فراهم نخواهد کرد! 

در این نوشتار به چند مورد از این مقایسه­گری­ها اشاره می­شود:

1. مقایسه­گری با جلوه­گری نامحرم

چرا در اسلام شوخی و مزاح با نامحرم مورد مذمت قرار گرفته؟! 

چرا رابطه با نامحرم باید در حداقل ممکن باشد؟!

چرا خانم­ها در مواجهه با نامحرم باید در حفظ عفاف پوششی و رفتاری نهایت دقت را به عمل آورند؟! 

و چرا آقایان در رفتار با خانم­های نامحرم باید متانت مردانه داشته باشند و مراقب نوع گفتار و رفتار خود باشند؟!  

یکی از دلایل چنین مراقبت­هایی آن است که آقایان به جلوه­های زنانه­ی خانم­های دیگر چشم ندوزند و در نهایت ویژگی­های زنانه­ی آن­ها را با همسر خود مقایسه نکنند. همچنین این احکام برای آن است که خانم­ها با دیدن جلوه­های مردانه­ی نامحرم، از همسر خود روی­گردان نشوند. متأسفانه برخی از افراد هم رفتارهای شیطنت آمیزی دارند. این افراد در مواجهه بانامحرم شروع به طنازی و خودنمایی می­کنند تا توجه جنس مخالف را به سوی خویش جذب نمایند.  

افرادی که گرفتار این نوع از مقایسه­گری می­شوند، همواره گمان می­کنند که همسر خوبی انتخاب نکرده­اند. آن­ها مدام خود را سرزنش می­کنند که چرا در انتخاب خوب عجله کرده­اند (!!!) و چرا نتوانسته­اند با شخصی با این خصوصیات ازدواج کنند (!!!)

کم نیستند آقایان و یا خانم­های متأهلی که با مقایسه کردن همسر خود با دیگران، زندگی و آرامش خانوادگی خود را بر باد داده­اند و علاوه بر ظلم و اجحاف در حق همسر، خود را نیز به گناه معصیت آلوده کرده­اند. این نوع مقایسه­گری را می­توان به سفره­ی غذا تشبیه کرد. فرض کنید یک روز جمعه سفره­ی آب گوشت را پهن کردید و با اشتهای کامل مشغول میل غذا هستید. در همین لحظه بوی کباب همسایه به مشامتان می­رسد. فرد مقایسه­گر در چنین لحظه­ای در حسرت کباب میل و اشتهای خود به غذای درون سفره را از دست می­دهد و مابقی غذا را با بی­میلی مصرف می­کند. فردی هم که با ارامش در کنارهمسر خود زندگی می­کند و احساس رضایت­مندی دارد در مواجهه با نامحرم و توجهبه جلوه­های خاص رفتاری او خویشتن را مغبون می­بیند و با آه جان­کاهی از اعماق وجود آرزو می­کند که کاش می­توانست همسر دیگری با آن ویژگی­ها داشته باشد (!!!) در وقع تنها چیزی که موجب بروز نارضایتی است واقعیت زندگی آن­ها نیست؛ این افراد واقعیت زندگی خود را قبلا هم می­دیدند و در عین حال نسبت به آن احساس رضایت­مندی و خوش­بختی هم داشتند؛ تنها چیزی که موجب بروز نارضایتی است چشم دوختن به سفره­ی زندگی دیگران و مقایسه کردن آن با داشته­های زندگی خویش است (!!!)

امیرالمؤمنین (علیه­السلام) در کلام زیبایی می­فرماید: «کسی که عنان چشم خود را رها کند، اندوهش بسیار است».[1] همچنین آن حضرت می­فرماید: «هر که چشم خود را رها کند، مرگ خود را فرا خواند».[2]   

پس در نتیجه ـ بر خلاف تصور برخی افراد که ارتباط باز با نامحرم را نشان از ادب اجتماعی و دوری از این ارتباط را موجب شرمساری خویش می­بینند ـ دوری از نامحرم، کنترل چشم و نیز فاصله گرفتن از فضای مقایسه­گری، موجب تحکیم آرامش درونی و ثبات در زندگی خانوادگی خواهد شد.

2. مقایسه­گری با افراد با تجربه

بارها شاهد هستیم که آقا همسر جوان و کم تجربه­ی خود را با مادرش که سال­ها تجربه­ی خانه­داری دارد مقایسه می­کند. در این مقایسه­گری وقتی مهارت اندک همسرش در اداره­ی کارهای خانه را با توان­مندی­های مادرش مقایسه می­کند، گرفتار حول و اضطراب می­گردد و گمان می­کند که همسرش تا آخر هم این­گونه خواهد بود و استعداد لازم برای اداره­ی خانه را ندارد. این گونه آقایان شتاب­زده سلیقه­ی شخصی مادر را به رخ همسر می­کشند و خانه­داری او را زیر سؤال می­برند (!!!) چنین افرادی توجه ندارند که مادر سال­های طولانی خانه داری کرده تا چنین تجربه­ای کسب کرده، اما همسرشان تازه مسئولیت خانه­داری را به عهده گرفته و تجربه­ی خاصی در این حیطه ندارد. بنابراین مقایسه کردن همسر جوان با افراد با تجربه، اشتباه و در اوج کم دقتی است. این مقایسه موجب می­شود تا قدر زحمات همسر خود را ندانید و با سرکوفت و سرزنش، توان بروز استعدادها وخلاقیت­های درونی را از وی بگیرید.

برخی از خانم­ها هم شوهر جوان خود را با پدر خویش مقایسه می­کنند و در این مقایسه­گری همسرخود را فاقد برخی از توان­مندی­ها در اداره­ی زندگی خانوادگی می­بینند. به عنوان مثال خانمی می­گفت: همسرم در هزینه کردن برای زندگی خسیس است. در ادامه­ی صحبت با این خانم متوجه شدم که رفتار شوهر این خانم طبیعی است و مشکلی ندارد. مشکل در نگرش خانم نهفته بود. این خانم انتظار داشته که همسرش همانند پدر برای خانه هزینه کند و حال آن­که پدر، بار زندگی خود را بسته و در حدّ توان­مندی خود برای خانواده هزینه می­کرده؛ اما همسر این خانم که در ابتدای راه اقتصادی قرار داشت، بیش از این نمی­تواند در رابطه با خانواده هزینه کند. مثلا می­دید که پدرش به راحتی تاکسی تلفنی می­گیرد، اما همسرش از اتوبوس استفاده می­کند. این خانم بدون توجه به تفاوت وضعیت اقتصادی طرفین، همسرش را متهم به خساست می­کرد، و بر این باور بود که همسرش ارزش چندانی برای وی قائل نیست، و حال آن­که چنین نبود.

مقایسه­ی رعایت آداب و رسوم اجتماعی افراد با تجربه، با نوع رفتارهای اجتماعی همسر هم از همین باب است. در چنین مواردی هم به جای تحقیر و سرزنش همسر باید با صبر و شکیبایی به وی مهلت داد تا به تدریج با آداب و رسوم اجتماعی آشنا شود و آن­ها را در زندگی خود به کار گیرد.

3. مقایسه­گری در توان­مندی­های فردی

توجه داشته باشیم که هر کس توان­مندی­های خاص خود را دارد، و در بسیاری از موارد نمی­توان توان­مندی­های افراد را با دیگران مقایسه نمود. برخی افراد «درون گرا» هستند و برخی هم «برون گرا»؛ نه صِرف «درون گرایی» را می­توان به عنوان ارزش معرفی کرد، و نه صرف «برون گرایی» را می­توان به عنوان ضد ارزش تلقی نمود. اگر همسر شما فردی «درون گرا» است، او را همان­گونه که هست بپذیرید و در این خیال مقایسه­ی وی با افرد «برون گرا» نباشید. بعضی افراد کارهای خود را تند و سریع انجام می­دهند، و برخی دیگر هم به آهستگی و با تأنّی کار می­کنند. هیچ کدام از این امور از آن میزان درجه­ی اهمیت برقرار نمی­باشد که بخواهیم آسایش زندگی را تحت شعاع آن قرار دهیم.

یکی از عوامل بروز مشکل در روابط زن و شوهر مقایسه­گری در این حیطه است. مثلا آقا با دیدن تند تیزی خانم­های دیگر و سرعت عملشان در پذیرایی از مهمان و مرتب کردن خانه، توقع دارند که همسرشان هم این­گونه شود.

آقایی بود که خواهرش دست تند و تیزی داشت و کارهای خانه را به سرعت انجام می­داد، به سرعت از مهمان پذیرایی می­کرد و خیلی سریع خانه را مرتب و جمع و جور می­کرد، اما همسرش از این توان­مندی بی­بهره بود. این آقا گمان می­کرد که همسرش در انجام کارهای خانه کوتاهی می­کند و علاقه­ای در مهمان نوازی ندارد و حال آن­که واقعیت چنین نبود. همسر وی هم تمام تلاش خود را به کار می­بست، اما بیش از این نمی­توانست کاری انجام دهد.

4. مقایسه­گری در جلوه­های مادی

از دیگر موارد مقایسه­گری، مقایسه­ی جلوه­های مادی زندگی دیگران با زندگی خویشتن است. این کار هم موجب می­شود تا آرامش و روحیه­ی شکرگزاری از خانواده دور شود، و جای خود را به افسردگی و کفران نعمت بسپارد.

روزی حضرت داوود (علیه­السلام) از خداوند متعال در خواست کرد تا همنشین خود در بهشت را ببیند. خداوند همنشینش را به وی معرفی کرد و داوود نبی همراه فرزندش سلیمان به دیدار او رفتند. حضرت می­خواستند بدانند که ویژگی­های ممتاز این فرد چیست که هنشین او در بهشت شده است. وقتی به خانه­اش رسیدند دیدند خانه­ای بسیار ساده و محقّر دارد. از همسرش سراغ او را گرفتند که گفت: «برای شکستن هیزم به جنگل رفته است». آن­ها به دنبالش رفتند که دیدند پشته­ای هیزم بر دوش گرفته و برای فروش آن به بازار می­رود. هیزم­ها را فروخت و با پول آن مقداری گندم خریداری کرد.

حضرت داوود جلو رفت و بعد از سلام، خود را معرفی نمود. مرد که از دیدن داوود نبی در پوست خود نمی­گنجید با اشتیاق به روی مبارک پیامبر الهی می­نگریست و از این­ که افتخار هم صحبتی با پیامبر بزرگ الهی شامل حالش شده اظهار خشنودی نمی­نمود.

حضرت داوود خواست که مهمان مرد شود و مرد هم با خوشحالی آن­ها را به خانه­اش دعوت نمود و با یکدیگر به سمت خانه­ی مرد به راه افتادند. مرد گندم­ها را آرد کرد و بعد از تهیه­ی خمیر، چند قرص پخت نمود. سفره­ای پهن کرد. درون سفره سه قرص نان و مقداری آب بود. با یکدیگر مشغول صرف غذا شدند. مرد، هر لقمه­ای برمی­داشت، «بسم الله» می­گفت و وقتی لقمه­ها را می­خورد، «الحمد لله» بر زبان جاری می­نمود. وقتی غذا تمام شد دست به سوی آب برد و آب را هم بدین منوال میل نمود. آن­گاه دست به آسمان بلند کرد و چنین گفت:   

خدایا! به چه کسی همانند من نعمت دادی! چشم و گوش و بدن سالم به من دادی. درخت­های جنگل را روزی من کردی در حالی که کاری برای آن­ها انجام نداده بودم. وقتی هیزم­ها را به بازار بردم، بر دل شخصی انداختی تا هیزمها را از من بخرد و اگر چنین نمی­کردی، هفته­ها هم می­نشستم کسی از من نمی­خرید. با پول آن گندمی خریدم که دیگری آن را کاشته بود و کاری برای آن انجام نداده بودم... مرد آن­قدر گفت وگفت تا اشک بر چشمانش حلقه زد.

حضرت داوود که به راز تقرب او به درگاه الهی پی برده بود به فرزندش سلیمان فرمود: «پسرم در تمام عمرم بنده­ای به این شکرگذاری ندیده بودم!»[3]

در آن زمان هم غذاهای آن­چنانی و زندگی آن­چنانی وجود داشت. اما این مرد با تواضع به درگاه الهی و شکرگذاری به درگاه او آسایش دنیا و آخرت را برای خود خریده بود. کسی که روحیه­ی ناسپاسی و منفی­نگری را پیشه­ی خود کند، کسی که به جای توجه به داشته­ها و تشکر از خداوند نداشته­های زندگی را ویترین زندگی خود کند، چیزی جز اندوه دنیا و گرفتاری آخرت برای خود نخریده است. پس بکوشیم تا در زندگی شاکر خدا باشیم که خدا هم در قرآن کریم فرموده است: «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی‏ لَشَدید؛ اگر شکرگزاری کنید قطعا نعمت خود را بر شما افزون کنم، و اگر کفران نعمت و ناسپاسی کنید بدون تردید عذاب من سخت است».[4]

توجه: در مطلب بعدی به نوع واکنش صحیح و معقول در برابر نقص های همسر  اشاره می شود.

پی نوشتها:  [1]   . تحف العقول، 97.   [2]   . غرر الحکم، 9124.   [3]   . بحارالأنوار جلد14، صفحه­ی403و 404.   [4]   . سوره­ی ابراهیم، آیه­ی7. 

«««مطلب قبلی     مطلب اوّل     مطلب بعدی»»»