معنای «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ» چیست؟
بسم الله الرحمن الرحیم
پاسخ گویی به سؤالات خانوادگی (2)
سؤال: لطفا در مورد آیهی شریفهی «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ» توضیح دهید و بفرمایید منظور از برتری مردها بر زنها چیست؟
جواب: خداوندمتعال در سورهی نساء میفرماید: «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ … ؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان هستند، به خاطر برتریهایى که خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است، و به خاطر انفاقهایى که از اموالشان (در مورد زنان) مىکنند.»[1]
کلمهی «قیّم» به معنای کسی است که مسئول قیام به امر دیگری است. با این توصیف معنای آیهی «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ» چنین است: با توجه به توانمندیهای جسمی نوع آقایان نسبت به خانمها، و با توجه به این که نوع مردها عقلانیت را کمتر از خانمها با احساسات و عواطف ممزوج میکنند، در نتیجه مسئولیت و سرپرستی خانمها به عهدهی آقایان است.
اطلاق آیهی شریفه میرساند که این سرپرستی، تنها در حوزهی خانوادگی نیست، بلکه حوزهی اجتماعی را هم در بر میگیرد. روی همین اساس است که وقتی دشمن به کیان کشور تجاوز کرد، بر مردها واجب است تا سلاح بر دست گیرند و برای حفظ کشور و ناموس خود قیام کنند. مسئولیتها و کارهای طاقت فرسای اجتماعی بر عهدهی آقایان است و آقایان وظیفه دارند تا با بهرهگیری از توانمندیهای خود، بار سنگین چنین کارهایی را از دوش خانمها بردارند.
البته آیهی شریفه وارد شدن خانمها به کارهای سخت و دشوار را ممنوع نکرده است، بلکه تنها به آقایان گوشزد میکند که مسئولیت ادارهی خانمها بر عهدهی آنها است و نباید از خانمها توقع داشته باشند که در چنین کارهایی وارد شوند.
منظور از فضیلت مردان بر زنان در آیهی شریفه، فضیلت و برتری اخروی و شرافتی نیست، بلکه فضیلت و برتری اعتباری است. این برتری اعتباری همان قدرت جسمی بالاتر آقایان نسبت به خانمها، و نیز ممزوج نکردن عقلانیت با احساسات و عواطف است. قرآن کریم در جای دیگر فضیلت و برتری واقعی انسانها نسبت به یکدیگر را تنها در میزان تقوای آنها بیان کرده است «إنَّ أکرَمَکُم عِندَاللهِ أتقَاکُم». و در این میان تفاوتی میان آقایان و خانمها نیست.
توجه: برخی از مشکلات خانوادگی به دلیل آن است که خانم حق مدیریتی مرد را به رسمیت نمیشناسد، و در صدد است تا به گونهای رفتار نماید که مرد را دنبالهرو خود نماید. اگر اینگونه خانمها با کنار گذاشتن افکار زن سالارانه و تمکین در برابر احکام الهی، مدیریت شوهرخود را بپذیرند و مطیع او باشند، زندگی به هرج و مرج و تلخکامی کشیده نمیشود.
