وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم

پاسخ گویی به سؤالات خانوادگی (2)

سؤال: لطفا در مورد آیه­ی شریفه­ی «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ» توضیح دهید و بفرمایید منظور از برتری مردها بر زن­ها چیست؟

جواب: خداوندمتعال در سوره­ی نساء می­فرماید: «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ … ؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان هستند، به خاطر برتری­هایى که خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است، و به خاطر انفاق­هایى که از اموالشان (در مورد زنان) مى‏کنند.»[1]

کلمه­ی «قیّم» به معنای کسی است که مسئول قیام به امر دیگری است. با این توصیف معنای آیه­ی «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ» چنین است: با توجه به توانمندی­های جسمی نوع آقایان نسبت به خانم­ها، و با توجه به این که نوع مردها عقلانیت را کمتر از خانم­ها با احساسات و عواطف ممزوج می­کنند، در نتیجه مسئولیت و سرپرستی خانم­ها به عهده­ی آقایان است.

اطلاق آیه­ی شریفه می­رساند که این سرپرستی، تنها در حوزه­ی خانوادگی نیست، بلکه حوزه­ی اجتماعی را هم در بر می­گیرد. روی همین اساس است که وقتی دشمن به کیان کشور تجاوز کرد، بر مردها واجب است تا سلاح بر دست گیرند و برای حفظ کشور و ناموس خود قیام کنند. مسئولیت­ها و کارهای طاقت فرسای اجتماعی بر عهده­ی آقایان است و آقایان وظیفه دارند تا با بهره­گیری از توانمندی­های خود، بار سنگین چنین کارهایی را از دوش خانم­ها بردارند.

البته آیه­ی شریفه وارد شدن خانم­ها به کارهای سخت و دشوار را ممنوع نکرده است، بلکه تنها به آقایان گوشزد می­کند که مسئولیت اداره­ی خانم­ها بر عهده­ی آن­ها است و نباید از خانم­ها توقع داشته باشند که در چنین کارهایی وارد شوند.

منظور از فضیلت مردان بر زنان در آیه­ی شریفه، فضیلت و برتری اخروی و شرافتی نیست، بلکه فضیلت و برتری اعتباری است. این برتری اعتباری همان قدرت جسمی بالاتر آقایان نسبت به خانم­ها، و نیز ممزوج نکردن عقلانیت با احساسات و عواطف است. قرآن کریم در جای دیگر فضیلت و برتری واقعی انسان­ها نسبت به یکدیگر را تنها در میزان تقوای آن­ها بیان کرده است «إنَّ أکرَمَکُم عِندَاللهِ أتقَاکُم». و در این میان تفاوتی میان آقایان و خانم­ها نیست.

توجه: برخی از مشکلات خانوادگی به دلیل آن است که خانم حق مدیریتی مرد را به رسمیت نمی­شناسد، و در صدد است تا به گونه­ای رفتار نماید که مرد را دنباله­رو خود نماید. اگر این­گونه خانم­ها با کنار گذاشتن افکار زن سالارانه و تمکین در برابر احکام الهی، مدیریت شوهرخود را بپذیرند و مطیع او باشند، زندگی به هرج و مرج و تلخ­کامی کشیده نمی­شود.