وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

 بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه بفرمایید.

تنبیه کودک

تنبیه یکی از ابزارهای تربیتی است که بدون در نظر گرفتن آن، ممکن است کار تربیت فرزند ما با مشکل مواجه شود و در مسیر تربیت او در بن­بست قرار گیریم. توجه داشته باشیم که وسیله­ی اصلی در کار تربیت، ابزار تشویق است و از تنبیه فقط به عنوان دارو و آن هم در مواقع بسیار استثنایی استفاده می­شود.

فرو گذاشتن چشمها به علامت ناراحتی، نگاه معنا دار به کودک، بی­توجهی به کودک برای مدت کوتاهی، قهر کردن با او، اخراج کودک به اتاق دیگر و دست آخر تنبیه بدنی، همگی می­توانند از مصادیق تنبیه به شمار آیند.    

هدف از تنبیه، تحقیر شخصیت کودکمان نیست. ما به هیچ عنوان اجازه نداریم شخصیت فرزندمان را خرد کرده و عزت نفس او را از پایمال کنیم؛ بلکه هدف از تنبیه، قرار دادن کودک در بستری است تا بتواند به تعادل رفتاری و شخصیتی برسد. تنبیه باعث می­شود که فرزند در شرایطی که از تعادل رفتاری خارج شده مقداری تحت فشار قرار گیرد. کودک ما در اثر این فشار از دورن با خودش درگیر می­شود و در اثر فشاری که متحمل می­شود، می­تواند تصمیم درستی برای راه و روش خود بگیرد و کارهای اشتباه خود را کنار بگذارد. برخی از والدین بدون در نظر گرفتن هدف اساسی از تنبیه کودک، گمان می­کنند تنبیه وسیله­ای برای خنک کردن دل و ابراز خشم نسبت کار زشت فرزند است. این نگرش به تنبیه به هیچ وجه صحیح نبوده و در دراز مدت صدمات جبران ناپذیری در روحیه­ی فرزند ما به جای خواهد گذاشت.

ذکر چند نکته:    

1. والدینی که تنبیه را در اولویت کار تربیتی خود قرار می­دهند یا اینکه به وفور از آن استفاده می­کنند، بیش از هر چیز به عجز و ناتوانی خود در تربیت صحیح فرزند اعتراف کرده­اند. این والدین که صبر و حوصله­ی لازم برای تربیت فرزند خود را ندارند با توسل به زور، قرار دادن کودک در فشارهای روانی، و حتی تنبیه کودک در صدد آن هستند تا خیلی زود به نتیجه­ی دلخواه خود در تربیت فرزنداشان دست پیدا کنند. فرزندان این والدین به خاطر نجات از این فشارها، به صورت کاملا تصنعی خود را کودکانی با ادب جلوه می­دهند، اما در درون خود نه تنها انگیزه­ای برای کنار گذاشتن کارهای زشت و ناپسند نمی­بینند، بلکه در تلاشند تا به دور از چشم والدین، فرصتی بدست آورند تا دوباره اقدام به کارهای اشتباه گذشته کنند و بیش از این در حسرت انجام این کارها نمانند.

2. یکی از دلایل متوسل شدن زود هنگام والدین به تنبیه و فشارهای ناشی از آن، کم حوصله­گی آنها در تربیت فرزند و میل به دستیابی سریع به نتیجه­ی تربیتی دلخواه در حق فرزندانشان است. خوب است به این مطلب توجه کنیم که کار تربیت اصولی فرزند، زمان­بَر و طولانی مدت است و هرگز نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت به همه­ی اهداف تربیتی خود برسیم. بیشتر اهدافی که در ظرف زمانی بسیار کوتاه به نتیجه برسند، به دلیل این که پشتوانه­ی استواری ندارند مقطعی و زود گذر خواهند بود و همانند ساختمانی می­شوند که بدون توجه به اصول مهندسی، بر روی شن و ماسه بنا شده باشد.

3. هدف از تنبیه، تربیت کودک است، نه وسیله­ای برای ابراز خشم و خنک کردن دل! تنبیهی که برخواسته از غضب باشد، نه تنها اثر چندانی، بر روی کودک ندارد، بلکه موجب بروز صدمات جبران ناپذیری در رفتار فرزندان ما خواهد شد. 

4. تنبیه با تحقیر کودک کاملا متفاوت است. غرض ما از تنبیه تحقیر کودکمان نیست و ما به هیچ عنوان اجازه نداریم او را تحقیر کرده و شخصیت و عزّت نفسش را زیر سؤال ببریم. 

5. اگر کودک را تنبیه می­کنیم باید علت تنبیه شدن خود را بداند تا ضمن آن که خود را بی­گناه و مظلوم نمی­بیند، در صدد رفع مشکل خود بر آید.

6. تا زمانی که امکان دارد با محبت و صحبت منطقی با فرزندانمان رفتار کنیم و آنها را متوجه اشتباهشان نماییم، هرگز از ابزار تنبیه استفاده نکنیم هر چند که این تنبیه در حدّ یک نگاه معنا دار باشد. اگر لازم شد که آنها را تنبیه کنیم، مراقب باشیم که از حداقل ابزار تنبیهی استفاده کنیم و بدون جهت از ابزارهای سخت­تر استفاده نکنیم.  

7. اگر لازم شد برای مدتی با فرزندمان صحبت نکنیم و یا او را به اتاقی دیگر بفرستیم، حتما ظرفیت او را در نظر بگیریم و بیش از اندازه به این کار ادامه ندهیم. چرا که در این صورت یا ممکن است کودک ما به شرایط جدید عادت کند و کار ما بدون نتیجه بماند و یا ممکن است که کودک صدمه­ی عاطفی شدیدی ببیند و مشکل پیچیده­تر شود.  

8. توجه داشته باشیم که در تنبیه بدنی، نباید صدمه­ای به جسم کودک خود وارد کنیم. تنبیه بدنی همانند دارویی حساس و ویژه است که دارای عوارض جانبی هم می­باشد. پر واضح است که در استفاده از چنین دارویی باید دو اصل مهم مورد توجه قرار گیرد. اوّل این که تا یقین نکنیم برای اصلاح کار کودکمان راه دیگری نیست نباید از آن استفاده کنیم. دوم این که با توجه به عوارض آن، نوع استفاده باید در حداقل ممکن بوده و زیاده روی نکنیم. 

9. استفاده­ی بی مورد یا بیش از اندازه از تنبیه بدنی عواقب سنگینی برای کودکان ما دارد که به برخی از آنها اشاره می­شود

   الف) موجب از بین رفتن شخصیت و عزّت نفس کودک ما می­شود. در چنین مواردی کودک ما خود را موجودی کوچک، خوار و توسری خور می­بیند که آمادگی پذیرش هر نوع ذلت و خواری را دارد.   

    ب) موجب بروز ترس و دلهره در فرزند و از بین رفتن اعتماد به نفس او می­شود.  

    ج) این تنبیه موجب می­شود تا کودک ما خودش را مظلوم و والدینش را ظالم ببیند. نتیجه­ی چنین بینشی در فرزند ما این است که در واقع به جای آن که با درون خود درگیر شود و کار زشتش را کنار بگذارد، به دنبال تقویت حسنفرت و انتقام جویی رفته و حتی بالجبازی به کار زشتش ادامه دهد  

    د) موجب می­شود که فرزند ما ارزش و احترامی برای خودش قائل نباشد و احساس کند که اگر در مواردی با او به زبان خوش صحبت می­کنم و او را از انجام کاری منع می­کنیم، کار چندان مهمی نیست و می­تواند به گفته­ی ما اعتنایی نکند.